Kanunda, Sayıştay, ''Bu kanun ve diğer kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve kesin hükme bağlama işlerini yaparken işlevsel ve bağımsızlığı olan bir kurumdur'' şeklinde tanımlanıyor.
Kanuna göre, Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarını, mahalli idareleri, özel kanunlarla kurulanlar da dahil olmak üzere diğer kamu idarelerini; bunların kurduğu veya ortak oldukları kuruluşları denetleyecek. Ancak, özel kanunlarla kurulan kamu şirketlerinden kamu payı yüzde 50'nin altına düşenler ortaklık hakkı yönüyle denetlenecek. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Sayıştay denetimi kapsamı dışında tutulacak.
Kamu idareleri tarafından yapılan her türlü iç ve dış borçlanma, borç verilmesi, hibeler, Hazine garanti ve alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili konular; tüm kaynak aktarım ve kullanımları ile AB fonları dahil yurt içi ve dışından sağlanan diğer kaynak ve fonların kullanımı; kamu idareleri bütçelerinde yer alıp almadığına bakılmaksızın (özel hesaplar dahil) tüm kamu hesapları, fonları, kaynakları ve faaliyetleri de Sayıştay denetimine tabi olacak. Sayıştay, yapılan anlaşma veya sözleşmelerdeki esaslar çerçevesinde uluslararası kuruluş ve örgütlerin hesap ve işlemlerini de denetleyecek.
Sayıştay, kamu idarelerine yönelik denetiminin sonuçları hakkında TBMM'ye doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunacak. Kamu idarelerinin denetimleri sonucunda sorumluların hesap ve işlemlerinden doğan kamu zararına yol açan hususlar kesin hükme bağlanacak.
-BAŞKAN SEÇİMİ-
Sayıştay Başkanı ve üyeliği için, hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakülteleri veya öğrenim itibarıyla bunlara denkliği YÖK tarafından onanmış en az 4 yıllık fakültelerden mezun olduktan sonra kamu idarelerinde en az 16 yıl çalışmış olmaları şartı aranacak.
Sayıştay üyeliği, bakanlık, müsteşarlık veya valilik, rektörlük, Başbakanlık ve bakanlıklarla ilgili bağlı kuruluşların genel müdürlüğü veya başkanlığı, Maliye Teftiş Kurulu ile Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı, Başbakanlık ve bakanlıkların Teftiş Kurulu başkanlıkları, düzenleyici veya denetleyici kurul başkanlığı görevlerinde en az bir yıl bulunmuş olanlar da Sayıştay Başkanlığına aday olabilecek.
Sayıştay Başkanı, TBMM tarafından gizli oyla seçilecek. Seçilebilmek için TBMM üye tam sayısının dörtte birinin bir fazlasından az olmamak kaydıyla, mevcudun salt çoğunluğunun oyu aranacak. Başkanın görev süresi 5 yıl olacak. En fazla 2 defa başkan seçilebilecek.
Sayıştay Başkanına biri denetim, diğeri yönetimle ilgili işlerde yardımcı olmak üzere iki başkan yardımcısı görevlendirilecek. Başkan yardımcıları daire başkanı statüsünde olacak.
Daire başkanları Sayıştay Genel Kurulunca, üyeler ise TBMM tarafından seçilecek.
Sayıştay başsavcısı ve savcıları, Sayıştay Başkanının görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca yapılacak teklif üzerine ortak kararname ile atanacak. Başsavcının görev süresi 4 yıl olacak. Süresi dolan Sayıştay Başsavcısı yeniden atanabilecek.
-YERİNDELİK DENETİMİ YAPAMAYACAK-
Sayıştay Kanunu'na göre, kurum yerindelik denetimi yapamayacak; Sayıştay Başkanı, daire başkanları ve üyeler azledilemeyecek, kendisi istemedikçe 65 yaşından önce emekliye sevk edilemeyecek.
Sayıştay Başkanının teklifi ve Sayıştay Genel Kurulunun kararı ile gerek görülen illerde denetim grup başkanlıkları kurulabilecek.
Denetim grup başkanlıkları, Sayıştayın denetimi altındaki bütün kamu idarelerinin sektör ve faaliyet bütünlüğünü kapsayacak, kalkınma planları, yıllık programlar ile stratejik planları izleyecek şekilde oluşturulacak.
Sayıştay Başsavcısı, Sayıştayca belirtilen süreler içerisinde verilmeyen hesapları takip edecek, hesabı ve istenilen bilgi, belgeleri vermeyen sorumlular ve diğer ilgililer hakkında gerekli işlemleri yapacak. Savcı, oy hakkı bulunmamak üzere yargılamaya katılacak ve görüşünü açıklayacak.
-RAPORLAR KAMUOYUNA DUYURULACAK-
Sayıştay raporları, TBMM'ye sunulduğu ve ilgili kamu idarelerine verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde, kanunların açıklanmasını yasakladığı durumlar hariç, Sayıştay Başkanı veya görevlendireceği başkan yardımcısı tarafından kamuoyuna duyurulacak.
TBMM Başkanlığı Sayıştaydan, denetime tabi olup olmadığına bakılmaksızın, tüm kamu kurum ve kuruluşların hesap ve işlemleri ile her türlü kurum, kuruluş, fon, işletme, şirket, kooperatif, birlik, vakıf ve derneklerin hesap ve işlemlerinin denetlenmesini talep edebilecek. TBMM'den gelen denetim taleplerine öncelik verilecek. Cumhurbaşkanlığı, bu hüküm kapsamı dışında tutulacak.
Sayıştay Başkanı, denetçilerin, denetimler sırasında gerekli görmesi halinde, meslek mensuplarının koordinasyonunda çalışmak ve geçici olmak üzere Sayıştay dışından uzman çalıştırabilecek.
-SORUMLULARDAN SAVUNMA ALINACAK-
Denetçiler, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap ve işlemlerinin denetimi sırasında kamu zararına yol açan bir durum tespit ederse sorumluların savunmaları alınarak mali yıl sonu itibarıyla yargılamaya esas rapor düzenlenecek.
Daireler tarafından yapılan hesap yargılaması sonucunda; hesap ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygunluğuna veya kamu zararının sorumlulardan tazminine hükmedilecek.
Gerekçeli olarak düzenlenecek Sayıştay ilamları; sorumlulara, sorumluların bağlı olduğu kamu idarelerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri için Maliye Bakanlığına, ilgili muhasebe birimine, başsavcılığa tebliğ edilecek.
-İLAMLAR, SAYIŞTAY TEMYİZ KURULUNDA TEMYİZ EDİLECEK-
Sayıştay dairelerince verilen ilamlar, Sayıştay Temyiz Kurulunda temyiz edilebilecek. Bu kurulca verilen kararlar kesin olacak.
Temyiz, yargılamanın iadesi ve karar düzeltilmesi talepleri, Sayıştay Başkanlığına dilekçeyle iletilecek.
Yargılamanın iadesini, ilgililer isteyebilecek ya da Sayıştay dairelerince de doğrudan doğruya buna karar verilecek. Yargılamanın iadesi isteminde bulunulma süresi, ilamın tebliğinden itibaren 5 yılı geçemeyecek. Yargılamanın iadesi istemi, hükmü veren dairece incelenecek ve ilk olarak yargılamanın iadesi talebinin kabulü veya reddine karar verilecek. TBMM'ce kesinhesap kanunu tasarısının karara bağlanmış olması, şahıs borçlarını etkilemeyecek.
AA
Anahtar Kelimeler:
 Abdullah GülSayıştay
|
